Skargi indywidualne mogą być składane na naruszenia niektórych umów międzynarodowych tworzących traktatowy system ochrony praw człowieka. Aby można było skorzystać z procedury skargowej wobec określonego państwa, musi ono, oprócz bycia stroną Konwencji, wyrazić dodatkową zgodę, składając oświadczenie albo przystępując do odpowiedniego Protokołu fakultatywnego do tej Konwencji. Międzynarodowy system monitoringu oraz procedura rozpatrywania indywidualnych skarg po raz pierwszy zostały wprowadzone na podstawie Międzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. Komitety rozpatrujące skargi nie dysponują żadnymi prawnymi możliwościami egzekwowania swoich decyzji.

W chwili obecnej można składać skargi indywidualne na naruszenie następujących umów międzynarodowych:

1. Międzynarodowa Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej,
2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych,
3. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania,
4. Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet,
5. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych,
6. Konwencja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonym zaginięciem,
7. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych,
8. Konwencja o prawach dziecka.

Skarga indywidualna składana do Komitetów nazywana jest „zawiadomieniem” (ang. „communication”), natomiast ostateczna decyzja Komitetu nosi nazwę „opinii” (ang. „view”).

Skargi przeciwko Polsce można składać do następujących komitetów:

1. Komitetu Praw Człowieka (CCPR)
   Organem powołanym do rozpatrywania skarg obywateli w sprawie łamania praw człowieka wynikających z postanowień Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych jest Komitet Praw Człowieka. Skargi do tego Komitetu można składać w trybie przewidzianym Protokołem fakultatywnym do Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, który wszedł w życie w stosunku do Polski w dniu 7 lutego 1992 r.
2. Komitetu przeciwko Torturom (CAT)
   Skargi do Komitetu przeciwko Torturom można składać na podstawie art. 22 Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania. Polska złożyła Sekretarzowi Generalnemu ONZ oświadczenie o zaakceptowaniu Komitetu jako organu przyjmującego i rozpatrującego skargi w dniu 12 maja 1993 r.
3. Komitetu do spraw Likwidacji Dyskryminacji Rasowej (CERD)
   Skargi do Komitetu do spraw Likwidacji Dyskryminacji Rasowej można składać na podstawie art. 14 Międzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej. Polska złożyła Sekretarzowi Generalnemu ONZ oświadczenie o uznaniu kompetencji Komitetu do rozpatrywania skarg indywidualnych 1 grudnia 1998 r., z zastrzeżeniem, że odnosi się ono do rozpatrywania skarg dotyczących wszystkich czynów, decyzji i faktów, które miały miejsce od dnia 2 grudnia 1998 r.
4. Komitetu do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet (CEDAW)
   Skargi do Komitetu do spraw Likwidacji Dyskryminacji Kobiet można składać w trybie przewidzianym Protokołem fakultatywnym do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, który wszedł w życie w stosunku do Polski w dniu 22 marca 2004 r.

Należy zaznaczyć, że daty wejścia w życie Protokołów fakultatywnych do Konwencji oraz daty obowiązywania oświadczeń złożonych przez Polskę do poszczególnych Konwencji (odpowiednio zaznaczone w tekście) stanowią istotną informację z punktu widzenia okresu, w jakim musi dojść do naruszenia praw osoby fizycznej, aby Komitet uznał skargę za dopuszczalną pod kątem „ratione temporis”. Oznacza to, że do naruszenia praw osoby fizycznej co do zasady musi dojść od daty wejścia w życie Protokołu fakultatywnego do Konwencji lub od momentu obowiązywania oświadczenia złożonego przez Polskę, w której uznaje kompetencje danego Komitetu do rozpatrywania skarg indywidualnych.

Jak korzystać z procedur skargowych w traktatowym systemie ochrony praw człowieka ONZ? (liczba pobrań: 21105)

Informator dla ofiar naruszeń autorstwa Joanny Rezmer

O dokumencie